Czym jest zaburzenie stresu pourazowego (PTSD)?
PTSD to reakcja na stresujące lub traumatyczne wydarzenie. Do PTSD prowadzić może wiele różnych rodzajów zdarzeń- np. bycie ofiarą lub świadkiem wypadku drogowego, ofiarą lub świadkiem gwałtu lub innego rodzaju przestępstwa, doświadczanie lub bycie świadkiem przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej, przetrwanie katastrofy takiej jak powódź, pożar, lub nalot, lub też bycie świadkiem śmierci / poważnego wypadku innego człowieka.
Ludzie cierpiący na PTSD borykają się z trzema rodzajami objawów:
1. Ponowne przeżywanie traumy: Może wiązać się z częstymi powracającymi wspomnieniami, koszmarami sennymi związanymi z doświadczoną traumą, flashbackami, które sprawiają, że człowiek czuje się tak, jakby przeżywał traumatyczne doświadczenie/ doświadczenia od nowa. Wspomnienia często powracają w reakcji na jakiś bodziec (wzrokowy/słuchowy), który kojarzy się z traumą
2. Unikanie. Ze względu na to, że przypominanie sobie wydarzeń z traumy powoduje duży dystres, ludzie cierpiący na PTSD starają się nie myśleć o tym. Często również starają się trzymać z daleka od ludzi, miejsc, przedmiotów przypominających im o zdarzeniu. Często czuja się odrętwiali lub odizolowani od innych ludzi. Niektórzy stosują alkohol lub narkotyki aby ulżyć w cierpieniu.
3. Fizyczne objawy stresu. Mogą być to zaburzenia snu, poczucie ciągłego rozdrażnienia lub złości, trudności z koncentracji, wzmożona czujność i poczucie ciągłego napięcia.
Co powoduje PTSD?
Kiedy ludzie doświadczają traumy, wspomnienia tego co się wydarzyło zostają w ich umysłach połączone z tym co wtedy- w tej sytuacji- zobaczyli, usłyszeli, poczuli. W późniejszym czasie podobny zapach, dźwięk, widok lub inne wrażenie może spowodować powrót wspomnień i silnych emocji związanych z traumą.
Drugim powodem, dla którego wspomnienia powracają jest silna potrzeba ludzi do nadania sensu i znaczenia temu co się im wydarzyło. Traumatyczne wydarzenie często sprawia, że ludzie kwestionują rzeczy,w które do tej pory wierzyli, np. przekonanie o tym, że świat to w miarę bezpieczne miejsce, że innym ludziom można ufać lub też przekonanie o tym, że nic złego im się nie przydarzy. Aby próbować zrozumieć traumę, muszą o niej myśleć. Ale myślenie o niej przywołuje negatywne wspomnienia i uczucia, więc ludzie starają się nie myśleć o traumie, unikać myślenia o niej. Ostatecznie nie znajdują więc sensu i nie doświadczają związanego z nim spokoju, ale zapętlają się w naprzemiennych próbach przywoływania wspomnień i unikania wspominania.
Jak rozwija się PTSD?
Większość ludzi rozwija objawy PTSD wkrótce po doświadczeniu traumy. Jednak około połowa z tych ludzi doświadcza samoistnego ustąpienia objawów w ciągu trzech miesięcy. Inni ludzie mogą doświadczać objawów nawet przez wiele lat. Niektórzy ludzie rozwijają objawy PTSD dopiero wiele lat po przeżytej traumie.
W jaki sposób może pomóc terapia poznawczo-behawioralna?
Terapia poznawczo behawioralna pomaga w zmniejszeniu nasilenia przykrych wspomnień i emocji związanych z traumą oraz pomaga odnaleźć i nadać sens temu co się wydarzyło w takim stopniu, abyś mógł powrócić do normalnego życia. Początkowo terapeuta pokaże Ci kilka prostych ćwiczeń, pomagających zmniejszyć twój niepokój, lęk. Potem pomoże Ci stawić czoła przykrym wspomnieniom poprzez ponowne opowiedzenie traumatycznego wydarzenia w bezpiecznych warunkach. Początkowo, może wiązać się to z powrotem nieprzyjemnych, starych uczuć z traumy. Jednak, kiedy będziesz opowiadał i w ten sposób odtwarzał to wydarzenie kolejny raz i jeszcze kolejny, zauważysz, że emocje zaczną opadać, dając przestrzeń na poczucie ulgi i spokoju. Twój terapeuta pomoże Ci również myśleć o tym co się wydarzyło i o konsekwencjach traumy bardziej realistycznie.
Wiele badań potwierdza, że terapia poznawczo behawioralna pomaga ludziom z PTSD poczuć się lepiej, i około 2/3 pacjentów nie doświadcza objawów po zakończeniu terapii. Te badania dotyczyły weteranów wojennych, ofiar gwałtów, napadów, przemocy, przemocy politycznej oraz wypadków komunikacyjnych.
Jak długo trwa terapia?
Długość terapii jest uzależniona od tego, jak wiele traum przeżyłeś i jak poważne one były oraz jak bardzo nasilone są objawy i jak wielu problemów doświadczasz w swoim obecnym życiu. Dla ludzi, którzy przeżyli pojedynczą traumę, wystarczające jest zazwyczaj 12-20 sesji. Większość sesji zajmuje 45-50 minut, ale niektóre mogą trwać do 90 minut.
Czy farmakoterapia może mi pomóc?
Zazwyczaj lekarstwa nie są wystarczającym środkiem aby poradzić sobie z objawami PTSD. Jednak dla niektórych mogą być one pomocne w połączeniu z terapią. Psychiatra może zasugerować i dobrać odpowiednie dla Ciebie leki.
Czego oczekuje się od Ciebie jako od pacjenta?
Jeśli obecnie nadużywasz alkoholu lub narkotyków lub przeżywasz poważny kryzys w swoim życiu, lepiej nie rozpoczynać w takim momencie terapii PTSD. Twój terapeuta pomoże Ci uporać się najpierw z tymi problemami, a potem rozpocząć pracę nad objawami PTSD. Poza tym wszystko czego się od Ciebie oczekuje to chęć i motywacja do tego aby spróbować terapii i spędzać trochę czasu każdego tygodnia na ćwiczeniu uczonych w terapii umiejętności.
Autor: Justyna Piękoś